Je hebt met je partner een koopwoning op het oog en wil je gaan samenwonen. Kan dat? Jazeker kan dat, inmiddels telt Nederland ruim een miljoen ongehuwde stellen. Er gelden geen eisen voor de burgerlijke staat, je hoeft niet getrouwd te zijn of geregistreerd partner. Zelfs een samenlevingscontract is niet verplicht. Maar realiseer je wel goed welke (ongewenste of onbedoelde) gevolgen dit met zich kan brengen.

Notarieel samenlevingscontract

Als eerste telt dat ongehuwd samenwonenden geen beroep mogen doen op het huwelijksvermogensrecht. Wil je bepaalde zaken goed regelen, bijvoorbeeld bij het beëindigen van de relatie, een onverhoopt overlijden, maar ook wie draagt op welke wijze bij in kosten, dan regel je dit in een notarieel samenlevingscontract.

Eigendomsverhouding

Een woning mag in iedere gewenste eigendomsverhouding worden aangekocht, bijvoorbeeld naar rato van ieders inbreng in de aankoopsom. Mocht je later besluiten te gaan trouwen, dan kan de eigendomsverhouding alsnog vermengen naar 50%-50%. Wil je dit niet, dan leg je dit nu al vast in een samenlevingscontract, en later in huwelijkse voorwaarden.

Vergoedingsrechten

Als een van beiden investeert in een goed wat gezamenlijk eigendom is, heeft deze partner recht op een vergoeding van de andere partner hiervoor. Bijvoorbeeld wanneer je een deel van de hypotheek aflost, of onderhoud pleegt aan de gezamenlijk woning, dan kan je het deel van je partner terugvorderen. Voor gehuwden kan dit vergoedingsrecht van rechtswege ontstaan, afhankelijk van het huwelijksgoederenregime. Voor ongehuwd samenwonenden bestaat er geen wettelijke regeling voor vermogensverschuivingen, dit regel je in een samenlevingscontract.
Daarnaast verjaart het vergoedingsrecht voor gehuwden 5 jaar nadat het recht is ontstaan. Samenwoners kunnen in het samenlevingscontract afspreken of de vordering kan verjaren, en vanaf welk moment dit ingaat (bijvoorbeeld pas bij beëindiging van het samenlevingscontract).

Verblijvingsbeding

Samenwoners zijn niet automatisch elkaars erfgenaam. Mocht een van beiden komen te overlijden, dan gaat het aandeel van de overleden partner van rechtswege naar diens familie. Zij kunnen dit aandeel alsnog aan jou schenken, maar is fiscaal een dure oplossing (30%-40% schenkbelasting), of je moet dit aandeel terugkopen (wellicht ook duur).

Door het opnemen van een verblijvingsbeding in een samenlevingscontract spreek je af dat bij overlijden het aandeel van de overlijden partner toekomt aan de langstlevende partner. Zo maak je het voor elkaar mogelijk om toch in de woning te kunnen blijven wonen. Uiteraard kan je dit ook verder uitwerken in een testament, waarin je elkaar tot volledig erfgenaam benoemt.

Testament

Door een testament op te stellen kan je elkaar tot erfgenaam benoemen. Dit gaat nog een stapje verder dan een verblijvingsbeding. Dit verblijvingsbeding werkt namelijk alleen voor gemeenschappelijke zaken, een testament ook voor de niet-gemeenschappelijke zaken.

Fiscaal voordeel

Voor gehuwden of geregistreerde partners geldt een hoge partnervrijstelling in de erfbelasting (€ 795.156 in 2024). Samenwoners mogen hier ook gebruik van maken als zij tenminste 5 jaar staan ingeschreven op hetzelfde adres, of wanneer er tenminste 6 maande voor het overlijden een notarieel samenlevingscontract mét wederzijdse zorgplicht is opgesteld.

Voor de praktijk: niets doen is géén optie

Samen een woning kopen is niet ingewikkeld. De afspraken er omheen, ook voor toekomstige situaties, wil je goed geregeld hebben. Door dit op voorhand met elkaar goed af te stemmen en vast te leggen in een notarieel samenlevingscontract voorkom je nare, fiscale en financiële problemen, in de toekomst. In dit artikel hebben we een aantal punten genoemd, daarnaast kan je ook op andere terreinen de zaken goed regelen, zoals rondom pensioen en alimentatie. Ook dat zijn punten die voor samenwoners niet automatisch geregeld zijn bij wet.

Meer informatie? Advies

Wil je meer weten over dit onderwerp, of eens van gedachten wisselen of jullie de zaken goed hebben geregeld, neem dan contact op met ons fiscaal team, fiscaal@mosaccountants.nl. Zij denken graag met je mee.